कपाशीवरील रस शोषणाऱ्या कीडीच्या व्यवस्थापनासंदर्भात पीकसंरक्षण स
शेतकरी बंधूंनो कापूस पिकात सुरूवातीच्या काळात प्रामुख्याने मावा तुडतुडे फुलकिडे या या रस शोषणाऱ्या किडींचा प्रादुर्भाव आढळून येतो. पिकाचा रोपावस्थेत तसेच शेवटच्या अवस्थेत कापूस पिकात मावा या रस शोषणाऱ्या किडींचा प्रादुर्भाव आढळून येतो.जुलैच्या शेवटच्या आठवड्यापासून सप्टेंबरच्या दुसऱ्या ते तिसऱ्या आठवड्यापर्यंत तुडतुडे या रस शोषणाऱ्या किडींचा प्रादुर्भाव कपाशी पिकावर आढळून येतो. कपाशी पिकात प्रामुख्याने ऑगस्ट व सप्टेंबर महिन्यात प्रामुख्याने फुलकिडी या रस शोषणाऱ्या किडींचा जास्त प्रादुर्भाव आढळून येतो. दोन पावसात जास्त खंड पडल्यास फुलकिडे या किडीचा प्रादुर्भाव जास्त आढळतो. पांढरी माशी या रस शोषणाऱ्या किडींचा प्रादुर्भाव कपाशी पिकात सप्टेंबरच्या पहिल्या आठवड्यापासून सुरू होतो.पांढरी माशी ही कीड कपाशीच्या पानाच्या खालच्या बाजूने राहून रस शोषण करते अशी पाने कोमजतात व पिल्ले आपल्या शरीरातून गोड चिकट द्रव बाहेर टाकतात त्यामुळे पानावर काळी बुरशी वाढते. शेतकरी बांधवांनी सद्यस्थितीत कापूस पिका बाबत नियमित सर्वेक्षण करून व किडीचे योग्य निदान करून गरजेनुसार कपाशीवरील या रस शोषणाऱ्या किडींच्या व्यवस्थापनासाठी खालील उपाय योजना अमलात आणाव्यात.
(१) कपाशी पिकात वेळोवेळी प्रादुर्भावग्रस्त फांद्या पाने इतर पालापाचोळा जमा करून किडी सह नष्ट करावा
(२) कपाशीच्या बांधावरील किडीच्या पर्यायी खाद्य तनाचा उदाहरणार्थ अंबाडी रान भेंडी इत्यादी तणांचा नाश करावा
(३) माती परीक्षणाच्या आधारावर शिफारशीप्रमाणे अन्नद्रव्यांचे व्यवस्थापन करावे व नत्रयुक्त खताचा अतिरिक्त वापर टाळावा. त्यामुळे कपाशी पिकाची कायिक वाढ होणार नाही आणि पीक दाटणार नाही व पर्यायाने अशा पिकावर कीड ही कमी प्रमाणात राहील.
(४) कपाशी पिकावरील रस शोषक किडी वर उपजीविका करणारे नैसर्गिक मित्र कीटक उदाहरणार्थ सिर फीड माशी कातीन क्रायसोपा इत्यादींची संख्या पुरेशी आढळून आल्यास रासायनिक कीटकनाशकाचा वापर टाळावा.
(५) कपाशी पिकात पांढऱ्या माशीच्या व्यवस्थापनाकरिता पिकाच्या समकक्ष उंचीवर किंवा पिकापेक्षा जास्त 15 सेंटिमीटर उंचीवर व पिकाच्या ओळी पासून वीस सेंटीमीटर अंतरावर दहा ते बारा पिवळे चिकट सापळे प्रति हेक्टर या प्रमाणात शेतात लावावे
(६ ) कपाशी पिकावर रस शोषणाऱ्या किडी चा लक्षणीय प्रादुर्भाव आढळून आल्यास सुरुवातीला पाच टक्के निंबोळी अर्काची फवारणी करावी किंवा Azadirechtin 0.03 टक्के निंबोळी तेल युक्त आधारित डब्ल्यू एस पी 300 पीपीएम 50 मिली अधिक दहा लिटर पाणी या प्रमाणात घेऊन फवारणी करावी
(६) वरील सर्व उपाय योजना चा अवलंब करूनही रस शोषण करणाऱ्या किडींनी आर्थिक नुकसानीची पातळी ओलांडल्यास म्हणजे सरासरी 10 रस शोषण करणाऱ्या किडीचा मिश्र प्रादुर्भाव ( म्हणजे मावा तुडतुडे फुलकिडे व पांढरी माशी त्या सर्व रस शोषण करणाऱ्या किडींचा मिश्र प्रादुर्भाव ) प्रतिपान किंवा त्यापेक्षा जास्त प्रमाणात आढळल्यास गरजेनुसार खालीलपैकी कोणत्याही एका कीटकनाशकाची ्रति 10 लिटर पाणी या प्रमाणात घेऊन आवश्यकतेनुसार फवारणी करावी
फ्लोनिकअमाईड 50% डब्ल्यू जी तीन ग्रॅम अधिक दहा लिटर पाणी
किंवा
फिप्रोनील 5% एस सी 30 मिली अधिक दहा लिटर पाणी
किंवा
बुप्रोफेझिन 25% एससी 20 मिली अधिक दहा लिटर पाणी
या प्रमाणात घेऊन कोणत्याही एका कीटकनाशकाची आर्थिक नुकसानीची पातळी लक्षात घेऊन गरजेनुसार फवारणी करावी.
(७) पांढऱ्या माशीचा प्रादुर्भाव तीव्र स्वरूपात आढळल्यास म्हणजे आठ ते दहा प्रौढ पांढऱ्या माशा प्रतिपान किंवा 20 पिल्ले प्रतिपान किंवा त्यापेक्षा जास्त या प्रमाणात प्रादुर्भाव आढळल्यास पांढऱ्या माशीच्या व्यवस्थापनाकरिता खालील निर्देशित कोणत्याही एका किटकनाशकाचे प्रति 10 लिटर पाणी या प्रमाणात गरजेनुसार फवारणी करावी.
बुप्रोफेझिन 25% एससी 20 मिली अधिक दहा लिटर पाणी
किंवा
Spiromasifen 22.9 SC 12 मिली अधिक दहा लिटर पाणी
किंवा
Pyriproxifen 5 टक्के इसी + Fenpropathrine 15 टक्के इसी या संयुक्त कीटकनाशकाची 10 मिली अधिक दहा लिटर पाणी या प्रमाणात घेऊन कोणत्याही एका कीटकनाशकाची गरजेनुसार फवारणी करावी.
टीप : (१) वर निर्देशित बाबींचा वापर गरजेनुसार किंवा आवश्यकतेनुसार पीक निरीक्षणावर आधारित योग्य निदान करून आवश्यकतेनुसार तज्ञांचा सल्ला घेऊनच वापर करावा.
(२) कीडनाशकांचा वापर किंवा रसायनांचा वापर लेबल क्‍लेम शिफारशीची शहनिशा करून लेबल क्‍लेम शिफारशीप्रमाणे करावा
(३) अनेक रसायनांचे, अन्नद्रव्यांचे किंवा कोणत्याही बाबीचे एकत्र मिश्रण करून फवारणी टाळावी व प्रमाण पाळावे.
(४) फवारणी करताना सुरक्षित फवारणी तंत्राचा वापर करावा तसेच फवारणी करताना सुरक्षा किट वापरावा.
धन्यवाद.
राजेश डवरे कीटक शास्त्रज्ञ कृषी विज्ञान केंद्र करडा वाशिम
.
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा